1.语言简介
苏格兰盖尔语(原:Gàidhlig,英:Scottish Gaelic)属印欧语系凯尔特语族海岛凯尔特语支,同支的语言有爱尔兰语(Gaeilge)和马恩语(Gaelg)。以下简称“盖尔语”。
盖尔语与爱尔兰语很相似,两者在一定程度上可以互通,基本词汇中有很多词相似或相同,如:
beathach beithíoch 动物
saighead saighead 箭
tuagh leapaidh leaba leabhar leabhar cluas cluas teaghlach teaghlach
苏格兰梗(Abhag Albannach)
2. 字母和发音
现代盖尔语使用以拉丁字母为基础的文字,字母表中共有18个字母:a, b, c, d, e, f, g, h, i, l, m, n, o, p, r, s, t, u。另有à/aː/, è/ɛː/, ì/iː/, ò/oː/, ù/uː/。由于字母较少,一符多音的现象很普遍,正字与实际读音差别较大,如:th字母组在词末不发音,在两元音之间不发音(cnòthan /kɾɔː.ən/)或念/h/(beatha /pɛhə/),在词首时读/h/或/hj/(glé thiugh /kleː hju/)
与其他凯尔特语一样,盖尔语也有“词首音变”(Initial Mutations),主要有辅音弱化(Lenition)和鼻音化(nasalisation)。
语音弱化在正字上有所反映,规则如下:
非弱化 弱化
b bh
c ch
d dh
f fh
g gh
m mh
p ph
s sh
craobh一棵树
chraobh 那棵树
beag小
glè bheag非常小
cànan语言
mo chànan我的语言
盖尔语名词有格、定指、数、性等范畴。名词的变格及定指变化中时常伴随各种语音变化。
3.1 定指
盖尔语用定冠词an表示定指,根据名词词首要发生各种音变,简介如下:
-阳性定指
b,f,m,p开头的词前加 am,无音变:am fear男人,am balach男孩,am peann笔
元音开头的词前加 an t-,名词本身无音变:an t-uisge水,an t-airgead钱,an t-ìm黄油
除上述情况外加an,无音变:an cànan语言,an tidsear老师,an loch湖
-阴性定指
b,c,g,m,p开头的词前加a',有音变:a'chailleach(cailleach)老婆婆,a'phìob(pìob)管子,a'Ghàidhlig(Gàidhlig)苏格兰盖尔人
s,sl,sr,sn开头的词前加an t-, 无音变:an t-sùil眼,an t-sràid街,an t-slàinte健康
f开头的词前加an,有音变:an fhaoileag(faoileag)海鸥,an fhuil(fuil)血,an fheòl(feòl)肉
除上述情况外加an,无音变:an deoch饮料,an teanga舌头,an sgoil学校
-复数定指
复数定指不分阳性和阴性,辅音开头的词前一律加na,元音开头者加na t-:na balaich男孩们,na daoine人们,na h-uighean许多蛋,na h-iuchraichean许多钥匙
当名词指一类事物时,常用定冠词。抽象名词常需要加定冠词。
3.2 格
格有主格、属格、与格。主格没有标志,属格有屈折的内部屈折形式,与格主要出现在介词后面,形态有时和主格相同,有时同属格。属格的变化如下:
1)词干音变,仅限于阳性名词:cat-cait猫,balach-balaich男孩,bòrd-bùird桌子
2)词干音变+e,仅限于阴性名词:cluas-cluaise耳,caileag-caileige女孩,cas-coise脚
3)词干加-a,阳性、阴性名词:pìob-pìoba管子,loch-locha湖,fiodh-fiodha木,fuil-fuila血
4)词干省音+-(e)ach,仅限于阴性名词:obair-obrach工作,litir-litreach信
5)无变化,阳性、阴性名词:baile-baile城镇,duine-duine男人,tì-tì茶
其中第1类和第2类最是多见,第5类主要是近代英语借词。
属格主要用于以下四种情况:
1)表示领属关系,类似英语的of结构,也用于合成词
cas a'choin 狗的脚 ad balaich男孩的帽子 ball-basgaid篮球 obair-sgoile学校作业
2)名词位于复合介词后
airson a'bhalaich 给男孩 os cionn an taighe房子上方
3)位于动词不定式之后
a dhùnadh an dorais 关门 a dh'iarraidh a'chait找猫
4)位于现在分词或动名词之后
a'glanadh nam bùird擦桌子 togail-dhealbh照相
属格复数的定冠词较特殊,形态是b,p,f,m开头的词前加nam,其他情况加nan,如:
uinneag-nan uinneagan窗
bodach-nam bodach 老头
4.形容词
盖尔语的形容词跟名词类似也有数、格的变化。绝大部分形容词作修饰语时放在名词后面,少部分位于名词前(如:deagh好,droch坏,seann老,fior真)。形容词有比较级和最高级。
Tha am balach beag. 这男孩个子矮。
Tha na balaich beag. 这些男孩个子矮。
-作修饰语
Ian beag小约翰,cat mòr大猫,cearc bhàn白色的鸡
seann chù老狗, droch shìde坏天气, deagh thidsear好老师
上述两者同时出现时,如:Tha am balach bheag eireachdail. 小男孩帅气。
形容词构成比较级时,一部分用“词干音变+e”的结构,一部分则是不规则的,如:
bàn好-bàine较好
geal白-gile较白
glic聪明-glice较聪明
beag小-lugha或bige较小
cumhang窄-cuinge较窄
duilich难-dorra较难
math好-feàrr较好
làidir强-treasa或làidire更强
mòr大-mò或motha更大
olc/dona坏-miosa更坏
最高级通过句法手段表示,没有区别性的形态。
Tha Iain nas òige na Màiri. 约翰比玛丽年轻。(nas+形容词比较级+na)
'Se Iain as òige den teaghlach. 约翰是家里最小的。(as+形容词比较级+den)
Is e Ruaraidh as òige. 罗瑞是较为年轻的。罗瑞是最年轻的。(准确的意思需要靠上下文判断)
基数词(1-10):aon, dà,trì,ceithir,còig,sia,seachd,ochd,naoi,deich
序数词(1st-10th):a chiad, an dàrna, an treas, an ceathramh, an còigeamh, an siathamh, an seachdamh, an t-ochdamh, an naoitheamh, an deaicheamh
6.人称代词
-普通形式:
你 thu(普通)/sibh(尊敬)
我们 sinn
你们 sibh
他们 iad
普通形式用于动词后,如:
Tha mi sgìth. 我累了。
Chan eil sinn a'dol ann. 我们将不去。
Cha robh iad aig an taigh. 他们那时不在家。
-强调形式:
我 mise
你 thusa(tusa)
他 esan
她 ise
我们 sinne
你们 sibhse
他们 iadsan
强调形式为普通形式的加强,用例:
Cha bhae mise thu. 我不会阻止你。
Bha na daoine mòran na bu bhochda na bha sinne. 那些人可比我们穷得多。
An dara cuid thusa no mise. 既不是你也不是我。
-与介词结合的形式
同其他凯尔特语族的语言一样,盖尔语的人称代词与一些介词结合时有特殊的变化。如:
agiann agaibh air在上 oirre oirnn oirbh ann在内 annam annad innte annainn annaibh annta
aiste asainn asaibh bhuam bhuait/bhuat bhuaithe bhuaipe bhuainn bhuaibh bhuapa
uait/uat uaithe uaipe uainn uaibh dhomh dhuit/dhut dhuinn dhuibh dhaibh(非弱化形式已不用)
leatha leinn leibh leotha/leò
uimpe umainn umaibh thar过 tharam tharad thairis thairt tharainn tharaibh tharta
介词与人称代词的结合形式在盖尔语中很常用,一些常用表达中就有,比如:
某人有某物:tha+某物+aig+人称代词(字面意思:某物在某人处)
Tha càr agam. 我有辆车。
Tha airgead aca. 他们有钱。
-物主代词
用在辅音开头的词前
1sg mo
2sg do
3sg(阳性) a
3sg(阴性) a
1pl ar
2pl ur
3pl an/am
用在元音及f+元音开头的词前
1sg m'
2sg d'/t'
3sg(阳性) a
3sg(阴性) a h-
1pl ar n-
2pl ur n-
3pl an/am
m'athair 我的父亲 d'athair 你的父亲 a athair他的父亲 a h-athair她的父亲 ar n-athair我们的父亲 ur n-athair你们的父亲 an athair他们的父亲
若名词带有定冠词,领属关系用介词aig加人称代词表示,如:an cù agad你的狗,an leabhar aige他的书,an t-airgead aice她的钱。
7. 动词
1)现在时:盖尔语动词没有独立的现在时形式,通过系动词tha加定指的动名词构成。
盖尔语动名词的构成形式如下:
a)词干+-adh:leugh-leughadh读,sgrìobh-sgrìobhadh写,geàrr-gearradh切
b)词干+-(a)inn/sinn/tinn:faic-faicinn看,faigh-faighinn得到,feuch-feuchainn试
c)词干+-ail/tail:gabh-gabhail拿,fàg-fàgail离开,cum-cumail保持
d)词干+-achadh:smaoinich-smaoineachadh思考,lag-lagachadh削弱
e)词干+-e:ith-ithe吃,laigh-laighe躺,suidh-suidhe坐
f)无变化:seinn-seinn唱,òl-òl喝,falbh-falbh离去
g)其他形式:iarr-iarraith想要,fuirich-fuireach生活,fairich-faireachdainn感觉
h)不规则(异干互补):rach-dol去,thig-tighinn来,abair-ràdh说
现在时用例:
Tha mi a'cluinntinn ceòl brèagha. 我在听美妙的乐曲。
Chan eil mi a'faicinn sìon. 我什么都没看见。(cha(n)是否定词)
A bheil thu a'tuigsinn Gàidhlig? 你懂盖尔语吗?(a bheil是系动词bi的现在时疑问式)
A bheil Seumas fluich? Nach eil e tinn? 詹姆斯被淋湿了吗?他没生病吗?(nach eil是chan eil的否定式)
2)过去时:动词的独立式加人称
所谓动词独立式就是将将词干的辅音弱化,如:
brist-bhrist打破
dùin-dhùin关闭
ceannaich-cheannaich买
gabh-ghabh唱
coisich-choisich走出
bruidhinn-bhruidhinn说
leugh-leugh读
innis-dh'innis告诉
fón-dh'fhón打电话
过去时用例:
Dh'ionnsaich iad a'Ghàidhlig. 他们学了盖尔语。
Bhuail an t-itealan mullach an togalaich. 飞机撞上了楼顶。
Leugh Domhnall an leabhar. 唐纳德读了这本书。
nuair bha mi òg 我年轻的时候
3)将来时:动词词干加-aidh/idh,如:
buail-buailidh敲击
breab-breabiadh踢
òl-òlaidh喝
nochd-nochdaich出现
freagair-freagraidh回答
foghainn-foghnaidh满足
coisinn-coisnidh赢得
将来时用例:
Coimheadaidh mi dol fodha na grèine. 我将观看落日。
Fairtlichidh sinn air an nàmhaid. 我们将打败敌军。
Dùinidh mi leabhar math a-nochd. 今晚我将读一本好书。
4) 虚拟式:弱变化的动词词干+-adh+(人称),第一人称单数和复数的人称与动词融为一体,其他人称与动词不融合。
变化列举:
dh'òlainn
dh'òladh tu
dh'òladh e
dh'òladh i
dh'òlamaid
dh'òladh sibh
dh'òladh iad
虚拟式用例:
Rachainn a Ghlaschu nan digeadh Anna comha rium. 如果安娜和我一起来的话我就去格拉斯哥。
Bhiodh e fada na b'fheàrr. 这可能会要很多。(bhiodh e是bi的虚拟式形式)
Bheireadh e cho fada a'slubhal ann. 去那里旅行可能要花很长的时间。
Ghabhainn balgam tì. 我想喝杯茶。
Thuirt iad gun tigeadh iad air ais an ath bhliadhna. 他们说过明年可能会返回。
8. 其他惯用表达
-从不,永远:gu bràch
Chan òl mi lionn gu bràch a-rithist. 我再也不喝啤酒了。
Mairidh sin gu bràch. 直到永远。
-经常:is àbhaist do
Is àbhaist do Sheumas a bhith a'seinn. 詹姆斯经常唱歌。
Is àbhaist dhomh a bhith a'dol a dh'Eirinn as t-samhradh. 夏天我常去爱尔兰。
Chan àbhaist do Mhórag a bhith a'smocadh. 莫拉格不经常抽烟。
-被动语态
1)rach去+主语+a+动名词
Chaidh an doras a dhùnadh. 门被关上了。(chaidh是rach的过去时)
Chaidh a'chaora a leagail le càr. 羊被车撞到了。
2)动词无人称形式
Dhùineadh an doras. 门被关上了。

新浪简介 | About Sina | 广告服务 | 联系我们 | 招聘信息 | 网站律师 | SINA English | 产品答疑